ULAŞIMIN GELECEĞİ BAĞLANTILI ARAÇLAR

Kooperatif Akıllı Ulaşım Sistemleri (K-AUS, C-ITS), ulaşımdaki tüm unsurların (araç, altyapı, yaya, mobil ağlar vb.) birbirleriyle haberleşerek veri paylaşımı yapabilmesini ve bu verilerin işlenerek farklı uygulama ve servislerle verimliliğin ve güvenliğin artırılmasını, çevreye verilen zararın asgariye indirilmesini hedeflemektedir. Ulaşım sistemlerinde önümüzdeki yıllarda, araç üreticilerinin ve altyapı sağlayıcılarının öncülüğünde, V2X (Vehicle to Everything) teknolojisi temelinde radikal bir dönüşüm gerçekleşecektir.

V2X temelde, araçların diğer unsurlarla haberleşmesini sağlayan kablosuz haberleşme teknolojisidir. Bu teknolojinin geliştirilmesi dünyada iki farklı standart üzerinden ilerlemektedir. DSRC (Dedicated Short Range Communication) olarak isimlendirilen, IEEE tarafından standardize edilen (802.11.p) ve 3GPP tarafından standardize edilen C-V2X’dir (Cellular-V2X). K-AUS kapsamında trafik güvenliğini hedefleyen uygulamalar düşük erişim zamanlı doğrudan haberleşmeyi gerektirmektedir. Bu sebeple DSRC ve C-V2X, 5.9 GHz’de AUS için tahsis edilmiş bantta kısa mesafe haberleşme imkânı sunmaktadır. Bunun yanında erişim zamanının kritik olmadığı diğer trafik uygulamaları için C-V2X, doğrudan haberleşme yanında mobil ağlara (3G/4G/5G vb.) erişime de imkân tanımaktadır.

Avrupa Komisyonu tarafından potansiyel V2X uygulamaları öncelikli ve kademeli olarak gerçekleştirilmek üzere iki ana kategoride toplanmıştır. Bunlar;

K-AUS’tan beklenen öncelikli fayda, insan kaynaklı trafik kazalarının asgariye indirilmesidir. Bu dönüşümle ortaya çıkacak etkinin tespiti için yapılan çalışmalarda aşağıda örnekleri verilen durumlar için radikal iyileştirmelerin sağlanabileceği öngörülmektedir.

• K-AUS uygulamaları ile ABD genelinde yıllık 191.202 – 270.011 yaralanmanın ve 511.118 – 728.173 araç hasarının önlenebileceği düşünülmektedir (USDOT, 2015).

• Almanya’da yürütülen çalışmalarda ise kavşak güvenliği uygulamaları sonucu kazaların yüzde 66 azalabileceği ortaya konulmuştur (Avrupa Komisyonu, 2017).

• K-AUS uygulamalarının sürücü kaynaklı trafik kazalarını yüzde 81 oranında azaltabileceği raporlanmıştır (Jadaana K., Zeaterb S., Abukhalilc Y., 2017, s.3).

• AUS uygulamalarının niteliğine bağlı olarak yolculuk süresinin yüzde 23 ila 42 azalması öngörülmektedir (USDOT, 2015).

• 2018 yılından 2030 yılına kadar toplam maliyet ve fayda temel alınarak 3:1’e kadar bir fayda maliyet oranı oluşturması beklenmektedir (Avrupa Komisyonu, 2016, s.6).

Yukarıda bahsedilen uygulamalar yanında V2X teknolojisi tam otonom araçlara geçişe de önemli katkı sağlayacaktır. Araç üzerindeki algılayıcılara ek olarak, V2X haberleşme kanalı üzerinden aktarılacak kritik bilgiler, radar, lidar vb. algılayıcılardan farklı olarak, görüş hattının ötesindeki çevre koşullarından etkilenmeden durumsal farkındalık sağlayacaktır. Bunun yanında 5G ve 6G gibi mobil haberleşme teknolojilerindeki gelişmelerle ulaşılacak düşük erişim zamanlı geniş bant iletişim altyapısı, araçların algılayıcı verileri birbiriyle paylaşılarak tam işbirlikçi bir yapıda yüksek güvenlikli otonom sürüş uygulamalarına imkân tanıyacaktır.