Şu anda ABD’nin gerçek düşmanı Çin değil Covid-19

Şu anda ABD’nin gerçek düşmanı Çin değil Covid-19. Virüs ABD’de 56 bin can aldı. Çin, ABD ile birlikte virüsle savaşan bir ortaktır. ABD virüsü ve diğer geleneksel olmayan güvenlik tehditlerini 2017’den bu yana başlıca düşmanları olarak ele alsaydı, bugün ABD’de işler farklı olabilirdi.

Çin Halk Cumhuriyeti Dışişleri Bakan Yardımcısı Le Yucheng, “NBC News” muhabiri Janis Mackey Frayer’in sorularını cevapladı.  28 Nisan’da gerçekleşen röportajın metinini sizler için alıntılıyoruz:

Le Yucheng: Öncelikle, bu röportajı sizinle birlikte yapmak benim için çok kıymetli. Covid-19 salgını esnasında yabancı bir medya kuruluşu ile ilk buluşmam. Yaklaşık dört yıl New York’ta çalıştım ve bir zamanlar hareketli Times Meydanı, Broadway ve Beşinci Cadde’sinin bu günlerde boş olduğunu gördüğümde üzüntü hissettiğimi belirtmek isterim.

Bu yüzden bu röportajı bir fırsat bilip, NBC aracılığıyla virüse karşı yoğun mücadelede veren Amerikalılara ve New Yorklulara, onlarla aynı duyguları paylaştığımı iletmek istiyorum.

Bu sabah Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) yaklaşık bir milyon Covid-19 vakası olduğu haberiyle uyandım. Bunu öğrenmek çok üzücü oldu.

Bu kritik anlarda Çin ile ABD tüm farklılıkları, tüm anlaşmazlıkları bir kenara bırakmalı ve ortak düşmanımız olan virüsle yüzleşmek için el ele vermelidir. Birlikte kazanacağımıza ve birlikte dünya için büyük bir fark yaratacağımıza inanıyorum. Bunlar röportaja başlamadan önce söylemek istediklerim.

Janis Frayer: Başlangıç konuşmanıza dayanarak sormak istiyorum, virüsün siyasallaştırıldığı bir durumda olduğuna inanıyor musunuz?

Le Yucheng: Ne yazık ki, bazı politikacılar Covid-19 sorununu ciddi şekilde siyasallaştırdılar. Bu görmek istemediğimiz bir şey. Mevcut koşullar altında, dayanışma, virüse karşı mücadele etmek ve zorlukların üstesinden gelmek için birlikte çalışma zamanı. Suçlama ve siyasi manipülasyon zamanı değil.

Janis Frayer: İçinde bulunduğumuz günlerde insanlar şeffaflık çağrılarını yinelemekte. Bizi buradaki zaman çizgisinin başlangıcına götürebilir misiniz, Wuhan’daki vakaların Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi (CDC) yetkilileri tarafından ilk kez bildirildiğinde Wuhan’daki karantina önlemleri ne zaman başladı? Bu dönemde Çin hükümeti içerisinde neler yaşanıyordu? 

Le Yucheng: Çin, Covid-19 salgını için açık, şeffaf ve sorumlu bir duruş sergiledi. Hiçbir şeyi örtmedik ve hiçbir çabayı geciktirmedik. Covid-19 hakkındaki bilgileri nasıl paylaştığımızın zaman çizelgesini zaten duyurduk.

Zaman çizelgesindeki üç önemli noktayı vurgulamak istiyorum:

İlk olarak, 3 Ocak. O günden itibaren Çin, Dünya Sağlık Örgütü ve (ABD) dâhil ilgili ülkeleri Covid-19 hakkında düzenli olarak bilgilendirdi. Ertesi gün, Çin ve Amerika Birleşik Devletleri CDC yetkilileri temasa geçti.

İkincisi 12 Ocak’tı. Çin, tedavi ve aşı gelişimi için kritik olan yeni koronavirüsün tüm genom dizilimini tüm dünyayla zamanında paylaştı.

Üçüncüsü 23 Ocak’tı. Wuhan’ı, 10 milyondan fazla insanın yaşadığı şehri karantina altına aldık. Bu, tarihimizde daha önce görülmeyen çok önemli bir karardı. Bu, dünyanın dikkatini çeken büyük bir eylemdi. ABD hükümeti sorunun ciddiyetinin tam olarak farkında olmalıdır. Ciddi bir duruş sergilenmese, bir şehri nasıl karantina altına alabilirsiniz?

Çin’in Covid-19 salgınına olan yanıtının ilk aşamasına gelince, DSÖ liderliğinde uzman ziyareti için iki ABD’li tıp uzmanını da içeren ortak çalışma grubunu davet ettik. Grup Beijing, Guangzhou, Sichuan ve Hubei’ye gitti. Ziyaretin ardından Çin’in mücadele çabalarını tam olarak yansıtan kapsamlı bir rapor yayınladı. Donald Trump, Cumhurbaşkanı Xi Jinping ile yaptığı telefon görüşmeleri ve Twitter paylaşımlarında Çin’in şeffaflık ve müdahale çabalarından sıkça bahsetti. Çin’in paylaştığı verilerin Covid-19 mücadelesinde ABD için yararlı olduğunu söyledi.

Janis Frayer: ABD istihbaratı, Çin’in vaka ile ölüm sayılarını azalttığını ve Çin’in koronavirüs vaka hesabında birçok revizyon olduğunu öne sürdü. Öyleyse, Çin’in bildirdiği rakamların bunların gerçek olup olmadığı konusunda bazı şüpheler söz konusu olabilir mi?

Le Yucheng: ABD istihbarat servislerinden bahsettiniz. Herkesin bildiği gibi, söyledikleri şeyler birçok kez dünyada felaketlere neden oldu. Irak’ın “kitle imha silahları” olduğunu iddia eden ABD istihbaratıydı, ancak bu güne kadar bu silahlar bulunmuş değil.

Verilerin açıklanması konusunda Çin açık, şeffaf, iyi niyetli ve doğrudur. Covid-19 virüsü ile kaybedilen hayatlara karşı sorumluluğumuzu yerine getiriyoruz. Yaptığımız şey incelenebilir. Bir şeyleri gizlemeye gerek yok. Olaylar tamamen insanlarla ilgili. Bir şeyi gizlemek tam anlamıyla imkânsızdır. Aksine, bazı ülkeler Covid-19’un sadece yaygın bir grip olduğunu ve geçiştirebileceğini söyledi. Şimdi yönetim olarak ekonomik faaliyetleri geri başlatıyoruz ve Wuhan üzerindeki seyahat kısıtlamalarını kaldırdık. Vaka sayıları müdahale ile azaltıldıysa ve gerçek değilse, karantinayı kapatıp ekonomik faaliyetlerin tekrar başlatılması için nasıl emin olabilirdik? Vaka sayılarının revizyonu sorumluluk duygusu dışında gerçekleşir. Aynı zamanda ortak bir uluslararası uygulamadır. Bildiğim kadarıyla, New York son zamanlarda yerel vaka sayıları revize etti. Çin’in bildirdiği doğrulanmış ve ölümcül vaka sayısının doğruluğuna meydan okumak, 1,4 milyon Çinli insana, özellikle milyonlarca Çinli tıp çalışanına saygısızlık olacaktır. Rakamlar Çin’in müdahale çabaları ortaya koyuyor. Yansıtılan şey, Çin’in bir şeyleri saklama çabası değil, Çin’in deneyimleridir.

Janis Frayer: Amerikalılar söz konusu rakamlara yüzde yüz inanabilir mi?

Le Yucheng: Evet, kesinlikle.

Janis Frayer: Virüsün kökeni hakkında dönen birçok soru var. Ortaya birçok teori koyuldu. Çin, koronavirüsün nerede ve nasıl başladığı konusunda bağımsız bir uluslararası araştırmaya izin vermeye ne kadar istekli?

Le Yucheng: Bazıları, binlerce yıldır insanlığın her türlü virüsle mücadele ettiğini, ancak asla nihai bir zafer iddiasında bulunamayacağını söylüyor. Virüsler gerçekten kurnaz olabilir. Virüslerin kaynağı bilim insanları ve tıp uzmanları tarafından incelenmesi gereken ciddi ve karmaşık bir bilim meselesidir. Şimdi yaşanan garip şey, sözde ekonomist ve istihbaratçı olan birkaç siyasi figürün Covid-19 kaynağı hakkında sansasyonel açıklamalar yapması. Uzmanlar tarafından Covid-19’un laboratuvar çıkışlı olmadığı doğrulanmıştır. Ancak bazı politikacılar virüsün Wuhan’daki bir laboratuvardan geldiği konusunda ısrarcı davranıyorlar. Bunun mantıksız olduğunu düşünmüyor musunuz? Birinci sınıf bir tıp dergisi olan Lancet’te yayınlanan 27 uzmanın ortak açıklaması, Covid-19’un doğal bir kökene sahip olduğunu ve yapay olarak sentezlenmediğini de teyit ediyor. Politikacılar yerine uzmanları dinlemeliyiz. Bilime saygı göstermeli ve komplo teorilerine başvurmaktan kaçınmalıyız.

Uluslararası soruşturmadan bahsettiniz. Bizler samimi ve herkese açığız. Deneyimleri gözden geçirmek ve özetlemek için yapılan değişimler dâhil olmak üzere bilim adamları arasındaki profesyonel değişimleri destekliyoruz. Ancak karşı çıktığımız şey Çin’e karşı asılsız suçlamalar. Önce Çin suçlanmamalı ve sonra delilleri oluşturmak için uluslararası araştırmalar yapılmalıdır. Bu, suçluluk varsayımına dayanan keyfi bir soruşturmadan ibarettir. Buna kesinlikle karşıyız. Dediğim gibi, DSÖ liderliğindeki uzman grubu Wuhan’ı zamanında ziyaret etti. Wuhan Viroloji Enstitüsü’ne gelince, uluslararası daima iletişime açıktır. Kuruluşundan bu yana, ABD’den olanlar da dâhil olmak üzere birçok uluslararası bilim adamı tarafından ziyaret edildi. Kısa süre önce, Enstitü başkanı yabancı bir medyayla röportaj verdi.

Janis Frayer: Ama bilime dayalı bir araştırma, Çin tarafından beklenen soruları tatmin edici bir yanıt olabilir mi?  Belki de hâlihazırda Covid-19 ile savaşmakta olan ülkelerin beklentilerini gerçek zamanlı olarak gidermelerine yardımcı olacak mıdır?

Le Yucheng: Varsa uluslararası soruşturmanın sağlam bir temeli olmalı. Bu soruşturma neden sadece Çin’i hedefliyor? Çin’de problemler olduğunu gösteren herhangi bir kanıt var mı? Neden diğer ülkeler hakkında soruşturma yok? Ölümcül vakaların hızlı yayıldığı görülen ülkelerin kendi sorunları yok mu? Çin’i karalama amacıyla ile istenilen siyasi güdümlü soruşturmaya karşıyız.

Janis Frayer: Bazı devlet yayın organları virüsün aslında ABD ordusu tarafından taşındığını iddia etti. Bu iddia Çin büyükelçileri tarafından sosyal medyada desteklendi. Bu resmi bir Çin duruşu mu? Değilse, neden bu dezenformasyona izin verelim?

Le Yucheng: Bazı ABD siyasi figürleri Çin’i iftira etmek için Covid-19’u kullandığından Çin hükümet yetkilileri, genel kamu ve bireysel vatandaşlar öfkelendi. Duygularını ifade etme, bu iftiraları çeşitli yollarla sorgulama ve çürütme hakkına sahiptirler. Burada Çinli iş insanları, gümrük görevlileri ve diplomatlar ABD’de Covid-19 salgını için malzeme üretmek ve bir araya getirmek için büyük çaba sarf ediyor. Ancak bazı ABD siyasetçileri tarafından duyduklarımız, Çin’i aşağılamak ve iftira atmaktan öteye geçmiyor. Kendinizi bizim yerimize koyun: Çinli olsaydınız nasıl hissederdiniz? Daha da kötüsü, Cumhuriyetçi Parti’nin kampanya notlarında, adaylara doğrudan Çin’e saldırarak Covid-19 sorunlarını ele almalarını önerecek kadar ileri gidiliyor. Bu çirkin hareketler ile politik manipülasyon hayal gücünün ötesine taşıdı.

Janis Frayer: Bu bir dezenformasyon savaşı mı? ABD dezenformasyonla uğraşıyorsa, Çin de dezenformasyonla mı ilgileniyor? Sadece Çin tarafında bu tür bir dezenformasyonun devlet medyası ve Çin büyükelçiliklerinin web siteleri tarafından yayımlanmasına izin vermenin konumunu sormak istiyorum.

Le Yucheng: İlgili dezenformasyon hakkında uluslararası bir araştırma mı öneriyorsunuz? Çin’in konumu açık. Söz konusu virüsün sinsi olduğunu belirttim ve kaynağı politikacılardan ziyade bilim insanları tarafından ele alınması gereken karmaşık bir konudur.

Janis Frayer: Sohbetimizde, ABD’de yaşadığınız zamanlardan ve şu an orada bulunan arkadaşlarınız için çok endişelendiğinizden bahsettiniz. ABD’nin salgını ele alma konusundaki görüşünüz nedir?

Le Yucheng: ABD’deki Covid-19 tepkisi hakkında yorum yapmak istemiyorum, aksi takdirde “ABD iç politikalarına müdahale etme” riskiyle karşı karşıya kalırım. Ancak bu soruyu gündeme getirdiğiniz için, ABD hükümetine şu öneriyi sunmak istiyorum. Gelecekte gerçek düşmanı daha güçlü bir şekilde bulmalıyım. ABD’nin 2017 sonunda yayınladığı Ulusal Güvenlik Stratejisi, Çin’i “stratejik bir rakip” olarak nitelendirdi. ABD’deki bazıları bunu Çin’i bir düşman olarak göstermek için kullandı.

Şu anda ABD’nin gerçek düşmanı Çin değil Covid-19. Virüs ABD’de 56 bin can aldı. Çin, ABD ile birlikte virüsle savaşan bir ortaktır. ABD virüsü ve diğer geleneksel olmayan güvenlik tehditlerini 2017’den bu yana başlıca düşmanları olarak ele alsaydı, bugün ABD’de işler farklı olabilirdi.

Başkan Mao Zedong’un, “Devrimde ilk sorun, gerçek düşmanları ve gerçek dostları ayırt etmektir.” diyor. Umarım gelecekte ABD gerçek düşmanı daha hassas bir şekilde tanımlayacak ve ortakları tekrar rakip olarak karıştırmayacak.

Janis Frayer: Çin, virüsün nasıl yayıldığı ve nasıl küresel bir salgın haline geldiği konusunda bir derece sorumluluk kabul etmeye istekli mi? Bu kesinlikle sadece politikacıların değil, birçok Amerikalının da aklında olan bir soru.

Le Yucheng: Önce soru çerçevesini düzeltmeliyim. Covid-19 Çin’den kaynaklanmadı. Bu doğal bir felaket. Çin kurban, suç ortağı değil. Çin, Covid-19’a karşı küresel çabalara katkıda bulundu. Bir virüs herhangi bir iz bırakmadan gelip gidebilir. Dünyanın herhangi bir yerinde ortaya çıkabilir. Çin’i Covid-19’un yayılmasından sorumlu tutmak, hatta Çin’den tazminat talep etmek bir politik saçmalıktır. Yasal bir dayanağı yoktur. Bunlar, sadece bir hastalığı ilk bildiren ülke olduğu için bir ülkeyi suçlama ile olmaz. Tarihte böyle bir emsal dâhi yok. İkincisi, sağduyuya aykırıdır. Çin, ilk Covid-19 mağduru ülkeydi. Çin büyük kayıplara uğradı ve virüsü durdurmak için büyük fedakârlıklar yaptı. Önemli deneyimler edindik, değerli zaman kazandık ve dünyanın virüse karşı mücadelesine büyük katkı sağladık. Çin’in hak ettiği şey, temelsiz suçlama değil, adil tanımadır.

Çin’i tazminat ile itam etmek mantıksız ve yasal olarak şantajdan farklı değil. Suçlama oyunu çok az destek görecektir.

Janis Frayer: ABD’de giderek Çin’e daha olumsuz bir bakış açısıyla bu olağanüstü duruma bakacak olursak, Başkan Trump’ın yeni seçim kampanyasını “Çin karşıtlığı” stratejisi ile şekillendiriyormuş gibi görünüyor. ABD-Çin ilişkilerini, özellikle seçim döneminde nasıl değerlendiriyorsunuz?

Le Yucheng: ABD’de Çin konusunda bazı olumsuz görüşler veya yorumlar var. Ama aynı zamanda birçok Amerikalının Çin ile daha fazla iş birliği çağrısında bulunduğunu da biliyorum. Ayrışmaya ve yeni bir Soğuk Savaş’a karşı çıkıyorlar. Çin-ABD ilişkisi, sadece bir seçimin amacına hizmet edecek şekilde tanımlanmamalı veya ele alınmamalıdır. Seçim, suçu Çin’e kaydırmak, Çin-ABD iş birliğini baltalamak ya da iki halkı birbirine düşürmek için bir bahane olarak da kullanılmamalıdır. Bu sadece dar görüşlü ve sorumsuz bir tutum. İki ülke, Çin ve ABD, iş birliği yapabilir ve yapmalıdır. ABD “Amerika’yı yeniden harika yapıyor” ve Çin ulusal gençleşmeyi sürdürüyor. Bunlar birbiriyle çelişmeden el ele verebilecek iki tarihsel süreçtir. Çin ile ABD aslında birbirlerinin başarılı olmasına ve birlikte büyüklüğe ulaşmasına yardımcı olmak için iyi bir konumdalar. Bu ilişkinin küçük bir grup aşırılıkçı güç tarafından saptırılmasına veya yanlış bir yola sokulmasına izin vermemeliyiz. Söz konusu iki halkın geleceği.

Geleceğe baktığımızda, iki ülkenin öncelikle iki lider arasında ulaşılan önemli bir ortak anlayış olan koordinasyon, iş birliği ve istikrara dayalı bir ilişki geliştirmek için birlikte çalışması gerektiğini düşünüyorum. Özellikle, iki taraf üç alanda ilerlemeli ve üç kötü eğilimi reddetmelidir. İleriye doğru adım atmalıyız: ilk olarak, liderlerimiz arasında sık iletişimin yanı sıra her iki taraftaki ilgili departmanlar arasındaki diyalog ve koordinasyonu sürdürmek; ikinci olarak, tüm alanlarda pratik iş birliğini ilerletmek ve üçüncüsü, çok taraflı platformlarda Covid-19 üzerinde uluslararası iş birliğini teşvik etmek. Aynı zamanda: Çin’i damgalamak ve virüs sorununu siyasallaştırmak, ikili iş birliğinde kesintiler veya hasarlar ile Covid-19 bağlamında sıfır toplamlı bir oyunu kesinlikle reddetmeliyiz.

Janis Frayer: Başkan Trump, DSÖ’ye fon kesintisi yapacağını söyledi, çünkü örgütün Beijing yanlısı bir politika izlediğini iddia etti. Çin bu suçlamaya nasıl yanıt verecek?

Le Yucheng: DSÖ, görev ve sorumluluklarını yerine getirmede iyi bir iş çıkardı. Çok profesyonel, çok sorumlu ve son derece verimli bir kurum. Herhangi bir ülkenin etrafında merkezlenmez. İnsanlığın yaşamını ve sağlığını korumaya kendini adamıştır. Performansı uluslararası toplum tarafından büyük alkış topladı. ABD dışında, DSÖ’nün performansını eleştiren hiçbir lider ve uluslararası kuruluş duymadım. ABD’nin DSÖ’ye mali katkısını durdurma kararı akıllıca değildir. Bu kritik anda, ABD’nin yapması gereken, virüse karşı uluslararası çabaları koordine eden DSÖ’yü taşlamak yerine virüsle savaşma odaklanmaktır. Bunu yaparak, ABD aslında tüm dünyaya karşı derin bir çukur açıyor.

Janis Frayer: Sorun yoksa iki sorum daha var. Sürenin dolduğunun farkındayım. Salgın sürecinden bu yana son birkaç aydır Çin’in bulunduğu noktadan memnun musunuz? Çin’deki müdahaleden salgının pandemiye dönüşmesinden şimdiye kadar geçen süreci nasıl görüyorsunuz?

Le Yucheng: Çin geçen aylarda çok şey yaşadı ve nihayet salgını kontrol altına alabildi. Yol boyunca önemli bir deneyim biriktirildi.  Bahsetmeme izin verin:

İlk olarak, insanların yaşamlarını ön plana çıkardık. İnsan merkezli bir yaklaşım benimsedik. Ekonomik maliyet hakkında fazla endişe duymadan, hayat kurtarmaya yönelik hiçbir çaba ve kaynağı esirgemedik. Hayatlar kaybolursa, paranın anlamı nedir? İnsan hayatını daima önceliğimiz haline getirdik. Örneğin Wuhan’da 100 yaşın üzerindeki 10’dan fazla Covid-19 hastası tedavi edildi.

İkincisi, bir ulus olarak birbirimize kenetlendik. Ülke çapında, 40 binden fazla sağlık çalışanı toplanarak Wuhan’da Covid-19 ile olan savaşa yürüdü. Sadece kendi eyaletim Jiangsu’dan, 2 bin 800’den fazla sağlık görevlisi savaşa katılmak için Wuhan ve Hubei’ye gitti.

Sizinle dokunaklı bir hikâyeyi paylaşmama izin verin. Wuhan’da çalışan genç bir hemşire var. Adı Gan Ruyi. Çin Yeni Yılı tatili sırasında Wuhan’dan 300 kilometre uzakta memleketindeydi. Karantina nedeniyle Wuhan’daki sağlık çalışanlarının eksikliği hakkındaki haberleri görünce, 20’li yaşlarındaki bu genç, 300 kilometre ötedeki Wuhan’a geri dönmek için bir dakika tereddüt etmedi. Toplu taşıma olmadığı için bisikletle dört gün üç gece yol kat etti. Sadece bu kavgada rol oynamak istiyordu. Bu hikâye benim için çok dokunaklı.

Üçüncüsü, aktif olarak uluslararası iş birliği yaptık. Diğer ülkelerden yardım alarak, başkalarına da yardım etmeyi başardık. Çin, 20 milyardan fazla maske, milyarlarca koruyucu giysi ve koruyucu gözlük de dahil olmak üzere dünyaya astronomik sayıda koruyucu ekipman sağladı.

Covid-19 ile mücadelede çok deneyim kazandık. Erken teşhis, erken raporlama, erken karantina ve erken tedavi gibi kanıtlanmış uygulamaları deneyimledik. Tedaviyi geliştirmek için en iyi teknolojik kaynakları ve sağlık profesyonellerini bir araya getirdik. Geleneksel Çin tıbbını batı tıbbı ile birleştirdik. Ülke çapında ortak çevreleme ve kontrol çabalarını seferber ettik. Bu önlemlerin etkili olduğu kanıtlandı ve durumu kontrol etmemize, hayat kurtarmamıza yüzde 93,5’lik bir tedavi oranına ulaşmamızı sağladı. Şimdi de ekonomik aktiviteleri yeniden sağlamamıza olanak veriyor.

Tabii ki, Covid-19 iyileştirmemiz gereken alanları da ortaya çıkardı. Örneğin, bu benzeri görülmemiş durum bize sağlık ekibimizi ve tıbbi malzeme rezervimizi artırmamız gerektiğini gösterdi.  Bazı büyük hastalıkların tedavisine yönelik Ar-Ge kapasitemiz daha da artırılmalıdır. Ayrıca hijyen, hastalığa hazırlık vb. konularda halk eğitimini geliştirmemiz gerekiyor. Sonuç olarak, çalışmalarımızı geliştireceğiz, bulaşıcı hastalıkların önlenmesi için kurum ve mekanizmaları kuracağız ve halk sağlığı acil durum müdahalesini en üst düzeye getireceğiz.

Janis Frayer: Dünyanın dört bir yanından gelen eleştiriler dikkate alındığında, başlangıçta yavaş bir tepki olduğu, göz ardı edilen veya bastırılan seslerin olduğu, salgına geç cevap verildiğine dair söylemler var. Uluslararası topluma bu salgından çıkarılan dersler olduğu konusunda nasıl güvence veriyorsunuz?

Le Yucheng: Sanırım bazı ülkelerle karşılaştırıldığında, Çin’in özellikle Covid-19 ile tanışan ilk ülke olmasına rağmen tepkileri oldukça hızlıydı. Size bir örnek vereyim: Wuhan’ın karantinaya alındığı 23 Ocak’ta ABD yalnızca bir vaka bildirdi. OHAL ilan edilmiş olmasına rağmen 13 Mart’ta ABD, 1,600’den fazla teyit edilmiş vaka bildirdi. DSÖ’de çalışan çok sayıda ABD uzmanı var ve ABD hükümeti durumun tamamen farkındaydı. Süreçte 50 gün kadar aralık var. Kalkıp da biri salgına sıfır bilgi deneyim ile başlayan Çin’i nasıl suçlayabilir? Bu 50 gün nereye gitti?

Janis Frayer: Son sorum biraz farklı bir konuda. Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti Lideri ve Kore İşçi Partisi (DPRK) Başkanı Kim Jong-un’un sağlığı hakkında medyada birçok spekülasyon var. Çin ve DPRK arasındaki yakın ilişkiler göz önüne alındığında, bize sağlığı hakkında ne söyleyebilirsiniz?

Le Yucheng: Size iletebilecek bir bilgim yok ve bahsettiğiniz spekülasyonun kaynağını bilmiyorum. Söyleyeceğim bir şey, bir ülkenin üst düzey liderliği ile ilgili şeyler için medya raporlarının ciddi ve ihtiyatlı bir yaklaşıma dayanması gerektiğidir.