Ulusal Halk Kongresi’nin temsilcilerinden 61’i Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi’nden seçilmiştir

Her kesin yeterince insan haklarına sahip olması, insanoğlu toplumlarının yüce rüyası ve Xinjiang‘daki çeşitli etnik gruplara mensup vatandaşlar da dahil tüm Çin halkının uzun  süredir peşinde koşarak gerçekleşmesi için kesintisiz olarak çaba gösterdiği ortak bir hedeftir.

Çin Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi, geçmişten beri farklı etnik grupların yaşadığı bir yerdir. Xinjiang’daki tüm etnik gruplar,  Çin milletinin aralarında kan bağı bulunan birer aile üyeleridir.

MÖ 60 yılında Batı Han Hanedanlığı Yönetimi, Batı Bölgesi Koruma Makamı’nı kurarak Xinjiang bölgesini resmi olarak Çin’in topraklarına kattığından beri Xinjiang hep Çin’in ayrılamaz bir parçası olmuştur.

Yeni Çin denilen Çin Halk Cumhuriyeti kurulmadan önce Xinjiang’daki tüm etnik gruplara mensup insanlar zulüm ve baskı altında yaşamakta ve temel insan haklarından yoksun bir hayat sürmekteydi.

Yeni Çin kurulduğundan beri kararlılıkla etnik eşitlik, etnik dayanışma ve ortak refahı en temel ilkeler olarak benimsemiş ve etnik azınlıkların yoğunlaştığı bölgelerde etnik bölgesel özerklik sistemi uygulamıştır. Çeşitli etnik grupların eşitlik, dayanışma, yardımlaşma ve uyum içinde yaşadığı sosyalist ülkede etnik ilişkilerde yeni bir tarihi sayfa açılmıştır.

70 yıldan fazla süredir Çin Hükümeti her zaman halk merkezli bir anlayışla insan hakları konusunda genel kabul gören ilkeleri Çin’in kendi koşullarıyla uyumlaştırarak uluslararası insan hakları sözleşmelerinden doğan yükümlülüklerini etkin çabalarla yerine getirmektedir. Çin Hükümeti, insanların yaşamlarını garanti altına alma ve iyileştirmeye her zaman büyük ağırlık vererek Xinjiang’da ekonomik ve toplumsal gelişimin yeni bir tarihi döneme girmesi, insan hakları davasının yeni gelişmeler ve ilerlemeler kazanması, tüm etnik gruplara mensup vatandaşların insan haklarının garantilenme seviyesinin sürekli olarak yükseltilmesini sağlamıştır.

Xinjiang’da halkın can güvenliği ve özgürlük hakları tam olarak korunmaktadır. Can güvenliği hakkı ve özgürlük hakkı, en temel insan hakları kapsamındadır. 1990’lı yıllardan 2016 yılına kadar Xinjiang, şiddet ve terör, etnik bölücülük, dinci radikalizmden çok büyük acılar çekmiştir. Söz konusu üç şer güç, Xinjiang’da binlerce şiddet 

ve terör olayı planlayarak gerçekleştirmiştir. Bunun sonuncunda çok sayıda masum vatandaş hayatını kaybetmiş ve yaralanmıştır. Bundan dolayı, Çin Hükümeti, yasalar uyarınca tüm şiddet ve terör faaliyetleri ile radikalizm faaliyetlerine en ağır şekilde darbeler indirirken topluma hukuki bilgiler hakkında farkındalık kazandırmakta ve önleyici terörle mücadele tedbirleriyle de terör ve radikalizmin vatandaşların insan haklarını ihlal etmesinin ve kamu güvenliğine zarar vermesinin büyük ölçüde 6 yılı sonundan itibaren, Xinjiang’da üst üste dört senedir herhangi bir şiddet ve terör olayı yaşanmamakta, toplumsal asayiş durumu belirgin bir şekilde iyileşmekte, insanlar huzur ve mutluluk içinde yaşamlarını sürdürmektedir. 

Xinjiang’da alınan önlemler, uluslararası terörle mücadele ve radikalizmi önleme çabaları için de önemli katkılar ve değerli tecrübeler sunmuştur.

Xinjiang’da halk hukuk çerçevesinde siyasi haklara sahiptir. Xinjiang’da etnik bölgesel özerlik sistemi uygulanmaktadır. Tüm etnik gruplar eşit statüye ve eşit haklara sahiptirler, yasalara göre yerel meseleleri ortaklaşa yönetmektedirler. Xinjiang’da tüm etnik gruplara mensup vatandaşlar seçme ve seçilme haklarına eşit biçimde sahiptir. Önce köy ve ilçe düzeyindeki halk kongrelerindeki temsilciler doğrudan seçildikten sonra kademe kademe kentsel, bölgesel ve ulusal düzeydeki kongrelerin temsilcileri seçilmektedir. Bu dönemki Ulusal Halk Kongresi’nin temsilcilerinden 61’i Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi’nden seçilmiştir ve bunların 38’i etnik azınlık temsilcisidir, bu %62.3’lik bir orana karşılık gelmektedir. Bölge’deki tüm seviyelerdeki halk kongrelerindeki etnik azınlık temsilcilerin oranları her zaman %50’yi geçmektedir.

Xinjiang’da halk ekonomik haklara eşit biçimde sahiptir. Tarihi ve doğal nedenlerden dolayı geçmişte bir dönem Xinjiang’ın gelişmişlik düzeyi nispeten geri kalmıştır. Devletin büyük desteğiyle Xinjiang’da yerel yönetimin insanların yaşamlarını iyileştirmek için yatırımları sürekli arttırmasıyla tüm etnik gruplara mensup insanların eşit biçimde ortak inşaya katılmasına öncülük etmesi sonucunda Xinjiang’da ekonomi hızla gelişmiş, mutlak fakirlikten tüm yönleriyle orta halli bir refaha doğru tarihi bir hamle gerçekleştirilmiştir. 1955’den 2020’ye Xinjiang’da gayri safi yurtiçi hasıla 160 kat büyüyerek 1.3798 trilyon RMB’ye (1 RMB=1.31 TL) ulaşmış, 2.73 milyon kırsal fakir nüfusun tamamı fakirlikten kurtulmuştur. Otoyollar tüm bölgeyi kuşatmakta, yüksek hızlı tren hatlarının uzunluğu sürekli olarak artmaktadır. 22 sivil havalimanının tamamlanarak kullanıma açılmasıyla Xinjiang, Çin’de en fazla sivil havalimanına sahip olan eyalet düzeyindeki bölge haline gelmiştir.

Xinjiang’da halk tüm yönleriyle toplumsal haklara sahiptir. Ta 2011 yılında Xinjiang’da tüm kentsel ve kırsal kesimleri ve tüm vatandaşları kapsayan bir sosyal güvenlik sistemi kurulmuştur. Sakinlerin temel yaşlılık sigortasına katılma oranı hep 95’in üstünde bulunmaktayken fakir nüfusun temel sağlık sigortası, yaşlılık sigortası ve büyük hastalık sigortasına katılma oranı ise 100’e ulaşmış durumdadır. 2020 yılında Xinjiang’da en düşük asgari ücret yükseltilmiştir.

Asgari ücret kentsel sakinler için yılda kişi başına 6000 RMB’ye, kırsal sakinler için 4100 RMB’ye getirilmiş, bu rakamlar 2010 yılına nazaran 184 ve 396 oranlarında artmıştır.

Xinjiang’da sağlık ve tıp hizmetlerinin niteliği ve insanların sağlığını koruma kapasitesi sürekli olarak iyileştirilmektedir. Tüm kırsal ve kentsel kesimleri kapsayan bir sağlık hizmeti ağı oluşturulmuştur artık her köyün kendi doktorları bulunmaktadır. 2016 yılından beri, Xinjiang’da toplam 8.18 milyar RMB tutarında yatırım yapılarak tüm bölgedeki kentsel ve kırsal sakinlerin yılda bir defa ücretsiz muayene hizmeti görmesi garantilenmiştir. Xinjiang’daki tüm etnik gruplara mensup vatandaşların sağlık durumlarında çok büyük bir iyileşmeler sağlanmış, öngörülen kişi başı ortalama yaşam süresi 1949’daki 30 yaştan 2019 yılındaki 74.7 yaşına yükselmiştir.

Xinjiang’da halkın dini inanç özgürlüğü hakkı etkili bir şekilde korunmaktadır. Dini inanç özgürlüğüne saygı duymak ve onu korumak Çin’in uzun vadeli bir temel ulusal politikasıdır. Xinjiang’da İslam, Budizm, Hristiyanlık, Katoliklik, Ortodoksluk ve Taoculuk gibi çeşitli dinler bulunmaktadır. Tüm etnik gruplara mensup vatandaşların normal dini faaliyetlerine herhangi bir kurum veya birey tarafından müdahale edilmemesi hukuk çerçevesinde garantilenmektedir.

Devlet, birçok dilde İslam, Budizm, Taoculuk ve Hristiyanlık gibi dinlere ait klasik kitapları çevirerek yayınlamaktadır. Çin İslam Derneği, Çince ve Uygurca dillerinde internet sayfalarını açarak herkesin yasal kaynaklardan dini bilgileri edinmesi ve öğrenmesini sağlamıştır. Dini mekanlar da yasalar gereğince korunmaktadır. 

Hükümet, sürekli olarak dini mekanların tesislerini ve şartlarını iyileştirerek dini inancı olan vatandaşlar için çok büyük kolaylıklar sağlamaktadır.

Xinjiang’da halkın kültür ve eğitim hakları hukuk çerçevesinde korunmaktadır. Xinjiang’da çeşitli etnik grupların gelenek ve kültürlerinin keşfedilmesi, sürdürülmesi ve korunmasına çok büyük önem verilmekte, onların kendi dillerini kullanma ve geliştirme özgürlüğüne saygı duyulmaktadır. Şu an Xinjiang’da 10’dan fazla dil konuşulmakta, etnik azınlıklara ait diller toplumun her kesiminde yaygın olarak kullanılmaktadır. Xinjiang’da kamu kurumlarının kültür hizmeti kalitesi sürekli olarak iyileştirilmektedir. 

Radyo ve televizyonun nüfusu kapsama oranı 98’i aşmış, geniş bant kullanıcılarının sayısı 8.839 milyon haneye ulaşmış, mobil internet kullanıcılarının sayısı 23.592 milyon kişiye varmış durumdadır. Merkezi Hükümeti’in desteği ile Xinjiang’da eğitim davasının gelişmesi için çeşitli etkili yöntemler uygulanmaktadır. 2020 yılında Xinjiang’da 9 yıllık zorunlu eğitimin kapsama oranı 100’e, lise seviyesindeki okullara girme oranı 98’e varmıştır. Xinjiang’da tüm köylerde ücretsiz olarak kahvaltı ve öğle yemeği sağlayan kreşler bulunmaktadır. Güney Xinjiang’daki dört kentte kreşten liseye kadar 15 yıllık ücretsiz eğitim verilmektedir. 2020 yılında Xinjiang’da öğrencilere verilen bursların toplamı 9.131 milyar RMB’ye ulaşarak bundan 6.6634 milyon kişinin yararlanması sağlanmıştır. 

Tek bir öğrencinin ekonomik sıkıntıdan dolayı okulu bırakmasına izin verilmemekte ve eğitim sektörünün gelişiminin sonuçlarından tüm etnik gruplara mensup vatandaşların eşit bir biçimde faydalanması sağlanmaya özen gösterilmektedir.

Bugünkü Xinjiang’da toplumsal istikrar sağlanmakta, tüm etnik gruplara mensup vatandaşlar uyum içinde kaynaşmakta ve huzur ve mutluluk içinde yaşamaktadır.

Xinjiang, tarihinin en parlak gelişme dönemine girmiş bulunmaktadır. Buna rağmen uluslararası toplumda bazı güçler Çin Hükümeti’nin çeşitli etnik grupların eşit hakları ve çıkarlarını korumak için sarfettiği büyük çabaları ve Xinjiang’da insan hakları davasının kaydettiği tarihi ilerlemeleri kasıtlı olarak görmezden gelmekte, Xinjiang hakkında keyfi bir şekilde kara progapanda yapmaktadır. Onların amacı, Çin imajını karalayarak Çin’in içişlerine karışmak, Çin’in gelişmesini engellemek

ve Xinjiang’da istikrar ve refahı bozmaktır. Bu Xinjiang’daki tüm etnik gruplara mensup vatandaşlar dahil tüm Çin halkının büyük öfkesini ve kararlı protestosunu ateşlediği gibi uluslararası toplumun adaletten yana güçleri tarafından kınanmıştır.

Eşitlik insanoğlunun her zaman peşinde koştuğu bir hedeftir. Tüm etnik gruplar için eşitlik Çin Halk Cumhuriyeti’nin kuruluşundan beri dayandığı temel ilkelerden biridir. Uzun yıllardır gösterilen çabalardan sonra, Xinjiang topraklarında tüm etnik gruplar tüm yönleriyle orta halli bir refah toplumu inşa etmiş, gerçek anlamda eşitliğe, özgürlüğe, onura ve mutluluğa kavuşmuştur.

Xinjiang’ın güzel geleceğine olan inançları tamdır.

Gerçekten Xinjiang ile ilgilenen arkadaşları bizzat Xinjiang’a giderek tüm etnik grupların uyum içinde kaynaştığı, gerçek, güzel ve sürekli olarak gelişen ve ilerleyen bir Xinjiang’ı görmeye ve anlamaya davet ediyoruz.

Kaynak : http://tr.china-embassy.org/tur/xwdt/t1906658.htm

Haber:Gökhan Gülmez