Belediyelerce Mevzuatsız Olarak Yapılan İhaleler Hukuksuzdur I Gökhan Gülmez

Türkiye’de ihale mevzuatının istisnalarla delik deşik edildiği ve pazarlık usulünün olağan usul olduğu aşamasını çoktan geçtik.

1-Mevzuatsız ve hukuka aykırı bir ihaleyi yapanlar cezalandırılıyormu ?

2-Mevzuatsız ve hukuka aykırı bir ihaleyi yapanlar hakkında İncelemeler başlatılıyor mu ?

3-Mevzuatsız ve hukuka aykırı bir ihaleyi yapanlara Sayıştay zimmet çıkardı mı?

Kamu Alımlarında İstisna Kapsamında Alımlar ile Pazarlık Usulü artık Tavan yaptı !…

2022 yılında Kamunun sözleşmeye bağlanan mal ve hizmet alım tutarı 500 milyar liranın üzerindedir. Toplam kamu alımları içinde istisna alımları ile pazarlık usulü ile alımların payı sürekli artarken, en şeffaf yöntem olan açık ihale usulünün payı azalmaktadır. Örneğin 2014 yılında istisna kapsamındaki kamu alımlarının toplam kamu alımlarına oranı %7,4 iken 2021 yılı sonunda yüzde yüzün üzerinde artışla %14,93’e yükselmiştir. Pazarlık usulü ile alışların toplam kamu alımları içindeki oranı 2014 yılında %8,2 iken 2022 yılında %20’leri aştı.

Kamu İhale Kanunu’nun ilk yayımlandığı tarihte istisna sayısı sadece altı adet idi. İstisnaları azaltıp rekabetçi bir sistem öngören Kanunun gerekçesi unutuldu, istisna maddesine alfabenin harfleri yetmedi. Kanunun “İstisnalar” başlıklı 3. maddesinde “z” harfini de geçtik, şimdilik en son istisna bendi “bb” bendi olarak yer alıyor.

Kamu İhalelerinde Mevzuatsız İhale Dönemi Yolsuzlukları artırdı mı ?

Kamu ihale sisteminin her geçen gün şeffaflıktan uzaklaştığı artık Haberlerede bol bol yansımaktadır. Bazı Kurumlarda yapılan ihalelerde bırakın istisna kapsamında olmayı, ihale mevzuatı bile olmadan yapılan ihaleler var!…

Kamu ihale mevzuatını delik deşik eden ve sayısına alfabenin yetmediği ihale mevzuatından istisna alımlarını geçtik. Kamu ihale sistemimizde istisnalar kaideleri bozar hale geldi.

Kamu ihale mevzuatı istisna kapsamına sokmadığı halde, idarelerin mal ve hizmet alımlarını kendilerinin istisna kapsamında değerlendirdiklerini uygulamalarını Sayıştay Raporlarından bol bol öğrenmeye de alıştık.Belirli şartlarda ve sınırlı olarak uygulanması gereken durumlarda kullanılması gereken ancak genel bir uygulama haline dönüştürülen pazarlık usulünü de artık bir kenara bıraktık.

Kamu ihale sistemimizde gelinen son nokta, hiç bir mevzuatı bulunmadan danışmanlık hizmeti alınması gibi örneklerle doldu.

Bazı Belediye İhalelerin hiç bir mevzuata dayanmadan yapıldığını Sayıştay Denetim Raporlarından görmekteyiz.

Sayıştay sözleşme bedeli KDV hariç ……. milyon TL, KDV dahil …… milyon TL olan, fiyat artışları ile birlikte Milyara lira ulaşması muhtemel olan “müşavirlik işleri” ihalelerinin, ihale tarihleri itibarıyla Bakanlıklar tarafından belirlenmediği, Bazı Belediyelerr tarafından esas ve usuller olmadan müşavirlik hizmet alım ihalelerine çıkıldığı tespit edilmiştir.

Türkiye genelinde Milyarlarca liralık ihalenin mevzuat olmaksızın yapılması Sayıştay Raporlarında hukuksuz olarak nitelendirilmiştir:

İhale sisteminde ihale dokümanının ihaleden önce oluşturulması zorunludur. Oluşturulan ihale dokümanının mevcut mevzuata dayandırılması gerekmektedir. İhalelere dayanak olabilecek herhangi bir mevzuat bulunmadığından, esas ve usuller belirlenmeden bu kapsamda söz konusu müşavirlik hizmet alım ihalelerinin yapılması mümkün görülmemektedir. Diğer yandan, bu kapsamdaki hizmet alımlarının 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na göre ihale edilmesi de mümkündür.

Bununla birlikte, ihalelerin yapılmasına izin veren bir mevzuat düzenlemesi bulunmadığından ihale dokümanı içinde bulunması gereken belgeler (teknik şartname ve sözleşme tasarısı gibi) ile; esas ve usuller olmadan ihale yapılması hukuken mümkün olmadığından

1-ihale izni verilmesi,

2-ihale komisyonu oluşturulması,

3- Bu komisyonun ihaleyi yapması,

4-Hukuksuz yapılan İhale Sözleşmesini imzalanması ve sözleşmenin uygulanması işlemleri dayanaktan yoksun kalmaktadır.”

Yukarıdaki tespitlerden sonra; kamunun Türkiye Genelinde yapılan hukuksuz ihalelerin toplamının milyarlarca TL’nin üzerindeki müşavirlik hizmet alımını ihale mevzuatı olmadan yapanların Savcının önüne konulması değil mi? Sayıştay Raporlarında yer alan öneri aşağıdaki gibi:

“Kamu idaresince bulgu konusu hususa iştirak edilerek, Yap-İşlet-Devret projelerini gerçekleştirmekle yetkilendirilen Genel Müdürlükler tarafından kriterlerin bildirilmesi üzerine Hukuk Hizmetleri Genel Müdürlüğünce, Mevzuat Hazırlama Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik çerçevesinde gerekli çalışmanın yapılabileceği belirtilmiştir.

Bu itibarla, İdare tarafından 3996 sayılı Kanunun 12’nci maddesine göre 4734 sayılı Kanun’a tabi olmadan ihale edilen müşavirlik hizmeti alımı ihalelerine ilişkin esas ve usullerin belirlenerek söz konusu işlerin ihale süreçlerine ilişkin hukuki dayanağın oluşturulması ya da bu tür ihalelerin 4734 sayılı Kanun’a göre yapılmasının tercih edilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.”

SORUYORUZ ?

1-Bazı Belediyeler Tarafından Hiçbir mevzuata dayanmadan, ihale dosyası oluşturulmadan bu ihaleler nasıl yapılmıştır?

2-İhale Bedeli hangi yönteme göre belirlenmiştir?

3-Bazı Belediyelerde Hizmet alımı için gerçek ihtiyaç söz konusu mudur?

4- İhtiyaç duyulan hizmet gerçekten satın alınan kadar mıdır?

5- Bazı Belediyelerce Yapılan İhalelerde Kimlerden teklif alınmıştır ?

6-Ya da teklif alınmış mıdır?

7-İhale kimlere, hangi gerekçelerle verilmiştir?

8-İhaleler gerçekten Şeffa olarakmı yapılmıştır ?

Bazı Kurumların Özelliklede Bazı Belediyelerin Yaptıkları İhalelere Nereden baksan uygunsuz, neresinden tutsan elinde kalıyor. Yaptıkları mevzuatsız, usulsüz ihaleler Kanun ve Yasalarımıza göre suç olduğu halde cezasız kalan, ciddi bir eleştiriye tabi tutulmayan, sorgusu alınmayan idarecilerin benzer uygulamalar konusunda Suça teşvik edilmesi söz konusudur.