Dünya Uygur Kongresi üyeleri. Fotoğraf: uyghurcongress.org
Sürgündeki Uygurların uluslararası örgütü olan ve genel kurulunu 24-27 Ekim tarihleri arasında Saraybosna’da toplayacak olan Dünya Uygur Kongresi, etkinlik öncesinde yaptığı açıklamada, Çinli temsilcilerin üyelerine ve delegelerine karşı “koordineli ve saldırgan bir kampanya” yürüttüğünü iddia etti.
Organizatörler, Bosna’nın başkentindeki Çin Büyükelçiliği’nin genel kurulun iptal edilmesi yönünde baskı yaptığını, Dünya Uygur Kongresi Başkanı İsa Dolkun’un tutuklanarak Çin’e iade edilmesiyle tehdit edildiğini öne sürdüler.
Dünya Uygur Kongresi Sözcüsü ve Direktörü Zümreta Arkin, BIRN’e yaptığı açıklamada, Genel Kurul öncesinde Avustralya, Almanya, Türkiye ve İrlanda‘dan gelen delegelerin Çin makamları tarafından genel kurula katılımlarını engellemeye yönelik tehditler aldığını söyledi.
“Sonuç olarak, seçilmiş delegelerimizden beşi görevlerinden istifa etti. Özbekistan’da hükümet yetkilileri seçilmiş delegelerimizi ziyaret etti ve onları genel kurula katılmamaları konusunda tehdit etti,” dedi Arkin.
Dünya Uygur Kongresi, 21 Ekim’de bilgisayar sistemine hacker’ların girdiğini, örgüt yetkililerine ait özel bilgileri çaldığını ve bu bilgileri şantaj amaçlı kullandığını iddia etti.
Çin Büyükelçiliği, BIRN’in yorum talebine yanıt vermedi.
Büyükelçiliğin maslahatgüzarı Miao Dake, Sırp Cumhuriyeti Radyo-Televizyonu’na verdiği röportajda, Kongre’nin Bosna’yı “Çin karşıtı ayrılıkçı faaliyetler” yürütmek ve Çin’in Sincan bölgesindeki durum hakkında asılsız haberler yaymak için kullandığını söyledi.
Çoğunluğu Müslüman olan Uygurlar, Çin yetkilileri tarafından yaygın bir baskı uygulandığını iddia ettikleri Sincan’da yaşıyor. Çin, Sincan’da insan hakları ihlalleri iddialarını reddediyor.
Miao, “Sincan’la ilgili meseleler Çin’in iç meseleleridir. Din özgürlüğü veya insan haklarına saygı için savaşma bahanesiyle Çin’e saldıran ve onu karalayan herhangi bir kişiye veya güce şiddetle karşı çıkıyoruz” dedi.
Cumhurbaşkanlığı açıklamasına göre, Miao pazartesi günü ayrıca Bosna Hersek üçlü cumhurbaşkanlığı konseyinin Sırp üyesi Zeljka Cvijanovic’le bir araya geldi ve Uygurların Saraybosna’da toplanmasını Çin’in içişlerine açık bir müdahale olarak nitelendirdi.
Açıklamada, Cvijanovic’in “Çin’in içişlerine egemen bir şekilde karar verme hakkını sorgulayan her türlü faaliyeti kabul edilemez ve zararlı olarak değerlendirdiği” belirtildi.
İnsan hakları örgütleri, Sincan’da yaklaşık 14 milyon Uygur’un yaşadığını ve bunlardan birkaç milyonunun kamplarda gözaltına alındığını, siyasi telkinlere maruz kaldığını, zorla çalıştırıldığını, ailelerinden ayrıldığını ve Müslüman inançlarını yaşama konusunda sınırlamalara maruz kaldığını tahmin ediyor.
Bosna-Hersek, 2021 yılında Birleşmiş Milletler’de Uygurların haklarının ihlal edildiğine dair endişelerini dile getiren ortak bir bildiri imzaladı. O dönem Bosna cumhurbaşkanlığı üyesi olan Bosnalı Sırp siyasi lider Milorad Dodik, daha sonra ülkenin imzasının geri çekilmesini talep etti.
Bosna, Batı Avrupa’ya doğru ülkeden geçen Uygur mültecileri korumamakla suçlanıyor. Son dört yılda Bosna en az on Uygur’u Çin’e geri gönderdi, eski bir kamp tutuklusu da dahil olmak üzere diğer ikisi ise sığınma statüsünü bekledikten sonra ülkeyi terk etti.
