Sayıştayın yargılama sonucu kararlarına karşı başka yargı yerlerine itiraz yapılamaz .

Yerel yönetimlerin dış denetimi kapsamında en önemli kurumların başında Sayıştay gelir Sayıştay denetiminin çok yönlü olması ve Mali konuları odağına

alması sahadaki etkisini arttırmaktadır sayıştayın denetimi anayasada düzenlenmiş özel bir denetim türüdür .

Sayıştay kamu kaynaklarının elde edilmesi kullanılması ve yönetiminde etkinlik verimlilik ve tutumluluğu sağlamak hesap verebilirlik ve Mali saydamlığı hizmet etmek gibi önemli fonksiyonları olan bir kurumdur Sayıştay denetimi kapsamındaki temel kavramlara kısaca bakmakta yarar vardır Bu kapsamda ilk kavram etkinliktir etkinlik belirlenen hedeflerin ne ölçüde gerçekleştirildiğini ve istenilen sonuçların ne kadar sağlandığını gösterir kaynakların verimli ve etkili kullanımıyla kurumun hedeflerine ulaşma kabiliyetini ifade eder verimlilik kavramı Belirli bir zaman diliminde veya belirli bir kaynağı kullanarak ne kadar iş veya ürün üretilebildiği ifade eden bir kavramdır kullanılan kaynakla çıktı arasındaki ilişkiyi ifade eder en az girdi ile en çok çıktı elde etmek anlamına gelir tutumluluk kaynakları finansal fiziksel insan kaynağı ve benzeri dikkatlice ve dengeli bir şekilde kullanma prensibidir tutumluluk gereksiz harcamalardan kaçınma kaynakların verimli kull kullanımı israfı önleme ve kurumun uzun vadeli sürdürülebilirliğini sağlama anlamına gelir hesap verebilirlik kurumun aldığı kararların yaptığı eylemlerin ve kullandığı kaynakların sonuçları hakkında kamuoyuna şeffaf doğru ve dürüst bir şekilde rapor verme ve hesap verme yükümlülüğüdür .

Mali saydamlık kurumun mali işlemleri ve kaynak kullanımı hakkında şeffaf açık ve doğru bilgi sağlama yeteneğidir mali saydamlık genellikle geliri gider tabloları bütçe raporları mali hesaplar ve diğer finansal belgeler aracılığıyla gerçekleştirilir sayıştayın görevi kamuda hesap verme sorumluluğu ve Mali saydamlık esasları çerçevesinde kamu idarelerinin etkili ekonomik verimli ve hukuka uygun olarak çalışması kamu kaynaklarının öngörülen amaç Hedef kanunlar ve diğer hukuki düzenlemelere uygun olarak elde edilmesi muhafaza edilmesi ve kullanılması için Türkiye Büyük Millet Meclisi adına denetim yapmaktır .

Sayıştay denetimi Sayıştay Kamu yönetiminin Mali açıdan denet mesiyle şeffaflığın sağlanması konusunda fonksiyonlara sahip TBMM’ye yardımcı bir kurumdur.

Sayıştay yerel yönetimler üzerinde dış denetim kapsamında mali denetim gerçekleştirir denetim kapsamı Sayıştay yerel yönetimler ve bunlara bağlı bu  idarelerin kurdukları veya doğrudan doğruya ya da dolaylı olarak ortak oldukları Her çeşit idare kuruluş müessese Birlik işletme ve şirketler kamu idareleri bütçelerinde yer alıp almadığına bakılmaksızın özel hesaplar dahil tüm kamu hesap hesapları fonları kaynakları ve faaliyetlerini denetleme yetkisine sahiptir denetim türü sayıştayın yerel yönetimler üzerindeki denetimi temel olarak ikiye ayrılır;

Sayıştayın düzenlilik  denetimi de kendi içinde iki alt denetime ayrılır Birincisi mali denetim ikincisi uygunluk denetimi

 1 Düzenlilik denetimi denetlenen idarenin mali rapor ve tablolarında ve bunları oluşturan hesap ve işlemlerde açıkça veya kapalı olarak ifade edilen beyanların doğruluğu güvenilirliği ve uygunluğunun Denetçi tarafından test edilmesidir a mali denetim yerel yönetimlerin hesap ve işlemleri ile Mali faaliyetleri mali yönetim ve kontrol sistemlerinin değerlendirme sonuçları esas alınarak mali rapor ve tablolarının güvenilirliği ve doğruluğuna ilişkin denetim gerçekleştirilir bu denetim türünde Denetçi mali bilgileri hile hata ve yanlışlıklar nedeniyle yanıltıcı beyandan arındırılmış olup olmadığına

yönelik düşüncelerini açıklamak için uygun ve yeterli denetim kanıtları elde etmek durumundadır bu denetim türünde mali karar ve uygulamaların izleri

muhasebe düzeni aracılığıyla sistematik bir biçimde toplanarak sınıflandırılır işlenir ve kaydedilir mali denetim bu izler üzerinden yürütülür mali denetimde

Denetçi mali tabloların doğruluğunu ve gerçekliğini onaylamaktır uygunluk denetimi y yerel yönetimlerin gelir gider ve mallarına ilişkin hesap ve işlemlerin Kanunlara ve diğer hukuki düzenlemelere uygunluğunun incelenmesine ilişkin denetimi ifade eder uygunluk denetiminde denetçiler yerel yönetimlerin işlemlerinde ilgili mevzuata ve düzenlemelere uygun olarak hareket edip etmediğini incelemektedir bu inceleme yerel yönetimlerin yıllık bütçesi ve bununla ilgili diğer Yasal düzenlemelerin kontrolünü de kapsamaktadır.

2 performans denetimi performans kavramı genellikle belirli hedeflere ulaşma yeteneği veya başarı olarak tanımlanır belirlenen amaçlara Ne kadar etkili bir şekilde ulaşıldığı veya ne kadar başarılı olunduğunu gösterir performans değerlendirmesi genellikle niceliksel ve niteliksel ölçütlere dayanır belirli bir

dönemdeki başarı düzeyini değerlendirmek için kullanılır yöneticilerin sorumluluğu sadece hukuki sorumluluk olmaktan çıkarılıp etkinlik sorumluluğu

kavramı geliştirilmiştir performans denetimi kurumların verimlilikleri etkinlikleri ve tutumluluk varı hak hınd bir yargıya ulaşmaya yöneliktir hesap

verme sorumluluğu çerçevesinde yerel yönetimlerce belirlenen hedef ve göstergeler ile ilgili olarak faaliyet sonuçlarının ölçülmesini kapsar yerel

yönetimler 5 yıllık dönemi kapsayan stratejik planlarına uygun olarak her yıl performans programı hazırlarlar yıllık performans hedefleri göstergeler

ve faaliyetler ile bunlara ilişkin mali bilgilerin yer aldığı performans programları sayıştayın performans denetimine esas oluşturur Sayıştay tarafından yerindelik den yapılamaz yerel yönetimlerin takdir yetkisini sınırlayacak ve ortadan kaldıracak karar alınamaz Sayıştay genel kabul görmüş uluslararası standartlarına uygun olarak denetim gerçekleştirir yerel yönetimlerin düzenlilik ve performans denetimleri sonucunda düzenlenen denetim raporları idareler itibariyle birleştirilir ve bir örneği Sayıştay başkanlığınca ilgili yerel yönetime gönderilir.

Sayıştay raporlaması yerel yönetimlerin bütçe uygulama sonuçlarının yer aldığı ve meclisleri tarafından kabul edilen kesin hesap belgeleri Haziran ayının sonuna kadar Sayıştay başkanlığına gönderilir Ayrıca yerel yönetimlerin faaliyet raporları da sayıştaya gönderilir Sayıştay raporlar TBMM’ye sunulması yanında kamuoyu ile de paylaşılır Sayıştay raporlarına ulaşma sayıştayın denetim sonucu hazırladığı

çeşitli raporlara sayıştayın web sayfası üzerinden Ulaşmak mümkündür burada görüldüğü gibi Genel Uygunluk bildirimleri dış denetim genel değerlendirme raporları faaliyet genel değerlendirme raporları mali istatistikler ile ilgili değerlendirme raporları kamu İşletmeleri Genel raporları kalkınma ajansları genel

denetim raporları Kamu idareleri Denetim raporları ve diğer raporları bulunmaktadır burada yerel yönetimlerle ilgili raporlar Kamu idareleri Denetim

raporları altında yer almaktadır Kamu idareleri Denetim raporlarına girildiğinde hem merkezi yönetim hem de yerel yönetimlerle ilgili raporlara erişilebilir burada görüldüğü gibi belediyeler ve bağlı idareler kısmına tıklandığında herhangi bir belediyenin bağlı idarenin veya belediye şirketinin denetim raporlarına açık olarak Ulaşmak mümkündür .